معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء شاهین دژ

عمار یاسر در هنگامه فتنه ها

فتنه در قرآن مجید دارای دو معنی است؛ معنی اول آزمایش است و معنی دوم بلوا و آشوب.

فتنه در قرآن مجید دارای دو معنی است؛ معنی اول آزمایش است و معنی دوم بلوا و آشوب.

در عرصه فتنه ای که به معنی بلوا و آشوب است حق و باطل چنان در هم می آمیزد که شناخت حق از باطل برای عموم مشکل می شود.

در چنین شرایطی است که نقش خواص حق طلب حیاتی می شود و آنها می توانند به یاری مردم بشتابند و راه را از چاه مشخص نمایند. یکی از خواص دوران امام علی (علیه السلام)، عمار یاسر بود که این نقش را بخوبی ایفا کرد. مطلب حاضر نگاهی به نقش این صحابی بزرگ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و یار وفادار امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) دارد. اینک مطلب را با هم از نظر می گذرانیم:

فتنه در لغت

راغب اصفهانی در المفردات در مورد این واژه می نویسد: «اصل فتن داخل کردن و گداختن طلا در آتش است تا خالص از ناخالص و خوب از بد آشکار شود و برای دخول در آتش هم این واژه استعاره شده است. سوره ذاریات آیه۱۳و ۱۴ و گاهی آنچه را از آن عذاب حاصل می شود فتنه می نامند. پس در آن مورد به کار می رود مثل «الا فی الفتنه سقطوا (توبه/۹۴)» واژه فتنه از افعالی است که هم از خدای تعالی و هم از بندگان است مثل بلیه و مصیبت و قتل و عذاب و غیر اینها از افعال ناپسند و کریه.

هرگاه فتنه از خدای تعالی باشد به مقتضاء و وجه حکمت است و اگر فتنه از انسان بدون امر و حکم خدای سربزند نقطه مقابل حکمت الهی است و لذا خداوند انسان را در ایجاد انواع فتنه ها در هر جا و مکان مذمت می کند مثل آیات ۱۹۱ سوره بقره «والفتنه اشد من القتل» و آیه ۰۱ سوره بروج «ان الذین فتنوا المؤمنین و المؤمنات ثم لم یتوبوا فلهم عذاب جهنم و لهم عذاب الحریق» «آنان که مردان و زنان را به آتش فتنه سوختند و توبه نکردند، بر آنها عذاب جهنم و آتش سوزان دوزخ مهیاست.» (و مثل آیه ۲۶۱ صافات آیه۶ قلم)

در لسان العرب ج۰۱ در معنای فتنه آمده: «جماع معنی الفتنه الابتلاء و الامتحان و الاختیار و أصلها مأخوذ من قولک فتنت الفصه و الذهب اذا أذبتهما بالنار لتمیز الردیء من الجید و الفتنه : الضلال و الاثم و الفاتن: المضل عن الحق و الفاتن: الشیطان لانه یضل العباد. یعنی: در مجموع معنی فتنه عبارت است از: ابتلا، امتحان و اختیار و اصل فتنه از عبارت: فتنت الفتنه والذهب گرفته شده آنگاه که آن دو را (طلا و نقره) با آتش ذوب می کنی تا خوب و بد آنها از هم تفکیک شود. همچنین فتنه به معنی گمراهی، گناه است و فاتن: یعنی گمراه کننده از حق و نیز شیطان است که بندگان را گمراه می کند.

در فرهنگ معین آمده است فتنه یعنی: آزمودن، گداختن سیم و زر در آتش جهت امتحان، گمراه کردن، اختلاف کردن مردم در رأی و تدبیر، آزمایش، اختلاف در آراء گناه ورزی، عذاب، جنگ، آشوب، عبرت گرفتن، فریفته، مفتون، دلداده، عاشق.

در فرهنگ عمید در معنای فتنه آمده است: امتحان کردن، آزمودن، ضلال و گمراهی، کفر، عذاب، بیماری جنون، آشوب.

صفحات: 1· 2

عنوان مقاله:  شهادت عمار بن ياسر

ولادت: «عمّار ياسر» از اصحاب خاص پيامبر (صلی الله علیه و آله) و از نخستين ايمان آورندگان، در مكه و در حدود 44 سال قبل از بعثت به دنيا آمد. پدرش «ياسر» نام داشت كه از مردم يمن بود و بعدها در مكه ساكن گشت. سميّه، مادر عمار، كنيز ابوحذيفه بود. او كنيزش را به همسري ياسر در آورد و ياسر از آن زن صاحب فرزندي شد كه نام او را عمار گذاشتند. ابو حذيفه بعدها عمار را از قيد رقيّت آزاد كرد و از اين رو از موالي بني مخزوم به حساب آمد.[1]

اسلام آوردن عمار و خاندان او: بعد از بعثت پيامبر و بعد از دعوت مخفيانه سه ساله، پيامبر (صلیالله و آله و سلم) دعوت خود را آشكارا آغاز نمود. عمار به همراه پدر و مادر و برادرش (عبدالله) در سال پنجم بعثت به حضور پيامبر آمد. و مسلمان شدند و اينان سي و چندمين نفري بودند كه اسلام آوردند، در حالي كه عمار حدوداً 48 سالي داشت.[2]

ابن حجر مي‌نويسد: «عمار يكي از هفت نفري بود كه اسلام خود را آشكار كردند.»[3] هنگامي كه خاندان عمار، اسلام خود را آشكار ساختند قبيلۀ بني مخزوم، هم پيمان آنها، بسيار ناراحت و عصباني شدند و هِشام بن عمرو كه در ميان مسلمانان به ابوجهل مشهور بود و رياست قبيلۀ بني مخزوم را بر عهده داشت، شروع به انواع مزاحمتها و شكنجه‌ها به خاندان عمار نمود كه از جمله شكنجه‌ها؛ آهن گداخته از آتش، تازيانه و خواباندن روي ريگهاي سوزان سرزمين مكه بود. پدر و مادر عمار، در سن پيري تحت سخت‌ترين شكنجۀ مشركان به مقاومت ادامه دادند. اين أثير در اين باره مي‌نويسد: «مشركان مكه، سه نفر (عمار، ياسر، سميه) را در گرم‌ترين مواقع مجبور مي‌كردند كه خانۀ خود را ترك بگويند و در زير آفتاب گرم و باد سوزان بيابان به سر ببرند. اين شكنجه آن قدر تكرار شد كه «ياسر» در آن ميان جان سپرد. «سميه» به أبوجهل پرخاش نمود و آن مرد سنگ دل و بي رحم تيزۀ خود را، در قلب وي فرو بُرد و او را كُشت.»[4]

صفحات: 1· 2

روز شهادت یک غریب

از دیرباز در حوزه هزار ساله نجف اشرف هفتم صفر را روز شهادت امام مجتبی علیه السلام می دانند و شیعیان عراق و سایر کشورها نیز در این روز برای سبط اکبر؛ امام مجتبی علیه السلام اقامه عزا می کنند اما در ایران شهادت سبط اکبر بیست و هشتم صفر است همزمان با رحلت پیامبر اعظم. چرا؟ به دلیل اختلاف روایت؛ دو قول برای روز شهادت امام حسن مجتبی نقل شده است:
۱. بیست و هشتم صفر؛ بر اساس نقل شیخ کلینی و شیخ مفید و شیخ طبرسی. رضوان الله علیهم
۲. هفتم صفر؛ بر اساس نقل شهید اول، کفعمی، شیخ بهایی، علامه مجلسی، مرحوم صاحب جواهر، شیخ کاشف الغطاء و محدث قمی. رضوان الله علیهم
هرچند حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی موسس معظم حوزه علمیه قم فقط هفتم صفر برای امام مجتبی اقامه عزا می کردند و به امر ایشان در آن روز بازار هم برای اقامه عزا تعطیل می شده و هنوز هم در برخی از بیوت مراجع در قم روز هفتم صفر برای امام مجتبی روضه برپا می شود اما همچنان در تقویم رسمی کشور هفتم صفر روز ولادت امام موسی بن جعفر علیهما السلام درج می شود که بنابر برخی پژوهش های انجام شده قطعا ماه ولادت ایشان ذی الحجه است و هفتم صفر ولادت آقا موسی بن جعفر سلام الله علیه نیست!
و اگر هم ولادت باشد نکته مهم این است که محرم و صفر ماه حزن اهل بیت است و بسیاری از بزرگان ما مانند استاد فقید ما آقای مجتهدی رحمه الله تقیّد داشتدند که در روز هفتم صفر مجلس روضه تشکیل شود و روضه امام مجتبی یا امام کاظم خوانده شود و تاکید می کردند این روزها حتی اگر تولد امام معصوم هم باشد، روز سرور نیست، روزهای اسارت اهل بیت امام حسین و ماه حزن است! و نکته جالبی که می فرمودند این بود که “چون ناصرالدین شاه تولدش در این روز بود و برای اینکه روز تولدش مصادف با شبِ وفات امام حسن مجتبی نباشد تا بتوانند جشن بگیرند این دست کاری را در تقویم کرده اند.” که در حد یک احتمال می شود پذیرفت اما قابل تامل است چون واقعا تولد او در همین روز بوده ششم صفر۱۲۴۷ هجری قمری بوده و قبل از آن قول بیست و هشتم مرسوم نبوده و الان هم فقط منحصر به ایران است!
به هر حال سیره مراجع عظام و نظرشان در مورد جشن در ماه صفر همین است و عموم آنها با برگزاری مجلس شادی در ماه صفر که ماه حزن اهل بیت است مخالف هستند.
چقدر خوب است که فقط یک روز یعنی هفتم صفر - با توجه به قوت این قول - به شهادت امام مجتبی اختصاص داده شود تا هم با سایر شیعیان هماهنگ شویم و هم در ایام آخر صفر مجال کافی برای طرح مباحث هویتی و اعتقادی در مورد رسول خدا صلی الله علیه و آله باشد و هیچ یک از دو مناسبت، در یک روز، تحت الشعاع دیگری قرار نگیرد.
این موضوع در دو جلسه اخیر خطبای برتر کشور با حضور معاریف اهل منبر و رسانه در حوزه علمیه قم مطرح و بحث شد و مقرر شد تا مراتب از سوی حوزه جهت طی مراحل قانونی به شورای فرهنگ عمومی منعکس شود. البته اصلاح این قبیل موارد بیشتر به اهتمام همه ما خصوصا اهالی منبر و هیئتی ها برمی گردد که لازم است به این موضوع و اهمیت آن توجه کنند.

منبع

جواز قمه زنی و ادله آن

این روزها متاسفانه در فضاهای مجازی، علی الخصوص شبکه‌های اجتماعی بحث ایناست که قمه زنی بنا به دلایلی از جمله: کوبیدن سر توسط حضرت زینب سلام الله علیها و امام سجاد علیه السلام به محمل و دیوار جایز می‌باشد؛ شبهاتی را مطرح می‌کنند که لازم است پاسخگوی آنها باشیم.

مطلب فوق بسیار مفید و جامع می‌باشد که امیدوارم موثر باشد.

پرسش :
هنگام ذکرحادثه عاشورا امام سجاد علیه السلام از شدت حزن و اندوه : «قام علی طوله و نطح جدار البیت بوجهه فکسر انفه و شج راسه و سال دمه علی صدره و خر مغشیا علیه من شده الحزن و البکاء»؛ آیا این روایت دلیل بر جواز قمه زنی نیست؟ پاسخ :
قیام امام حسین علیه السلام در هر عصر و زمان و برای هر ملت و مردمی پیامی دارد، پیامی که هیچ گاه کهنه نمی شود. اما در شرایطی که همواره ستم پیشگان و استعمارگران خون آشام در تلاش بوده اند تا نقش عاشورا را کمرنگ نموده و بنیانش را براندازند ، موثرترین عاملی که می تواند آن را برای نسل های آینده حفظ نماید ، مراسم سوگواری امام حسین (علیه السلام) می باشد . برپا داشتن مراسمی به یاد سید الشهداء در ایام مختلف بویژه دهه محرم و روز عاشورا می تواند روشی برای احیاء خط ائمه و تبیین مظلومیت آنان باشد . تاکیدهای فراوان پیامبر و ائمه به برپائی مراسم سوگواری نیز هماهنگ با این اهداف عالیه بوده است ؛ امام صادق (علیه السلام) فرمودند :
«خداوند شیعیان ما را مشمول رحمت خویش سازد . به خدا قسم شیعیان ما همان مومنین اند ، آنان به خدا قسم با حزن و حسرت طولانی خویش (در عزای ما) شریک و همــدرد مصیبت های ما خاندانند».[1]
همچنین ایشان به فضیل می فرمایند :
«آیا مجالس عزا بر پا می کنید و از اهل بیت علیهم السلام و آنچه بر آنان گذشته صحبت می کنید ؟
فضیل گفت : آری قربانت گردم .
امام علیه السلام فرمودند : این گونه مجالس را دوست دارم پس امر ما را زنده گردانید که هر کس امر ما را زنده کند مورد لطف و مرحمت خدا قرار می گیرد . [ای فضیل] هر کس از ما یاد کند، یا نزد او از ما یاد کنند و به اندازه بال مگسی اشک بریزد ، خدا گناهانش را بیامرزد اگر چه بیش از کف دریا باشد».[2]
امام رضا (علیه السلام) در این رابطه می فرمایند :
« کسی که متذکر مصایب ما شود و به جهت ستم هایی که بر ما وارد شده گریه کند ، در روز قیامت با ما خواهد بود و مقام و درجه مارا خواهد داشت و کسی که مصیبت های ما را بیان کند و خود بگرید و دیگران را بگریاند ، در روزی که همه چشم ها گریان است ، چشم او نگرید و هر کسی در مجلسی بنشیند که در آن مجلس ، امر ما را زنده می کنند ، روزی که قلب ها می میرند ، قلب او نخواهد مرد».[3]
اما نکته ای که از تمام این روایات می توان در یافت این است که ائمه (علیهم السیلام) ، به منظور حفظ واقعه کربلا و انتقال فرهنگ آن به نسل های آینده ، برگزاری مراسم سوگواری ساده و بی آلایشی را توصیه می نمودند ، اما متاسفانه با گذشت زمان و گسترش مذهب تشیع ، این مراسم به پاره ای از آداب و رسوم قومی و ملی و سلایق فردی و جمعی ممزوج شد ، که خود می تواند مانعی برای درک مناسب پیام عاشورا باشد .

صفحات: 1· 2

یوسف زهرا

قندی اگر فتد به درون دو قطره آب
کم کم تمام پیکره اش میرود به خواب


هر کس که با عمل نکند یاری تو را
سیبی است خوش قیافه ولی از درون خراب


سلامتی ، خشنودی و تعجیل در فرج مولای خوبی ها صلوات.

اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیّکَ الفَرَجَ.

معرفی اجمالی کتاب فرهنگ عاشورا

فرهنگ عاشورا شامل اطلاعاتي مختصر و مستند و به ترتيب حروف الفبا درباره نهضت عاشورا است. تنها شباهت اين كتاب به دائره المعارف ها يكي ترتيب الفبايي اطلاعات آن است و ديگر ارجاعات آن. چنين مي نمايد كه نويسنده عمد داشته است اين كتاب را كاملاً در قالب دائره المعارف ها نگنجاند تا فقط كتابي براي مراجعه نباشد بلكه براي مطالعه هم باشد، از اين رو كتاب حاضر خوشخوانتر از دائره المعارف هاست و مي شود آن را به راحتي، از آغاز تا پايان خواند.

مدخل هاي اين فرهنگ به صدها عدد مي رسد و مطالب در ذيل هر مدخل از كمتر از يك سطر تا چندين صفحه است. نويسنده در ذيل هر مدخل تنها به توصيف آن نپرداخته بلكه تحليل و گاه ارزشگذاري هم كرده است.

نام کتاب:  فرهنگ عاشورا
نویسنده: محدثي
ناشر: معروف
دانلود کتاب

آيه مباهله، سند افتخار

شمس الله صفرلكى

«فمن حآجك من بعد ما جآءك من العلم فقل تعالو ندع ابناءنا وابناء كم و نساءنا و نساءكم و انفسنا و انفسكم ثم نبتهل فنجعل‏لعنه‏الله على الكذبين‏» پس هر كس بعد از دانشى كه (درباره‏مسيح) به تو رسيده است‏با تو به ستيز و محاجه بر خيزد (و ازقبول حق شانه خالى كند) بگو:بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم و شما فرزندان خود را وما زنان خود را بخوانيم و شما زنانتان را و ما نفوس خود رابخوانيم و شما نفوستان را پس لعنت‏خدا را بر دروغگويان قراردهيم.

يكى از ادله شايستگى اهل بيت پيامبر(ص) براى جانشينى آن حضرت‏آيات قرآنى است كه در شاءن اين بزرگواران نازل شده است.يكى از اين آيات، آيه معروف مباهله (آيه 61 سوره آل عمران)است.

مباهله در اصل از ماده «بهل‏» به معناى رها كردن و قيدو بند را از چيزى بر داشتن است. به همين جهت، حيوانى را كه به‏حال خود واگذارند و پستانش را در كيسه قرار ندهند تا نوازدش‏بتواند به آزادى شير بنوشد، باهل مى‏خوانند.

ابتهال به معناى‏تضرع و واگذارى كار به خداست. مباهله، از نظر مفهوم متداول كه‏در آيه فوق گرفته شده، به معنى نفرين كردن دو نفر به يكديگراست.

بعضى بهل را به معنى لعن گرفته‏اند. طبق اين نظريه درباره ابتهال دو قول وجود دارد.

1- ابتهال به معناى التعان يعنى يكديگر را لعنت كردن.

2- بهله الله يعنى لعنه الله.

صفحات: 1· 2