معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء شاهین دژ

عمار یاسر در هنگامه فتنه ها

فتنه در قرآن مجید دارای دو معنی است؛ معنی اول آزمایش است و معنی دوم بلوا و آشوب.

فتنه در قرآن مجید دارای دو معنی است؛ معنی اول آزمایش است و معنی دوم بلوا و آشوب.

در عرصه فتنه ای که به معنی بلوا و آشوب است حق و باطل چنان در هم می آمیزد که شناخت حق از باطل برای عموم مشکل می شود.

در چنین شرایطی است که نقش خواص حق طلب حیاتی می شود و آنها می توانند به یاری مردم بشتابند و راه را از چاه مشخص نمایند. یکی از خواص دوران امام علی (علیه السلام)، عمار یاسر بود که این نقش را بخوبی ایفا کرد. مطلب حاضر نگاهی به نقش این صحابی بزرگ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و یار وفادار امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) دارد. اینک مطلب را با هم از نظر می گذرانیم:

فتنه در لغت

راغب اصفهانی در المفردات در مورد این واژه می نویسد: «اصل فتن داخل کردن و گداختن طلا در آتش است تا خالص از ناخالص و خوب از بد آشکار شود و برای دخول در آتش هم این واژه استعاره شده است. سوره ذاریات آیه۱۳و ۱۴ و گاهی آنچه را از آن عذاب حاصل می شود فتنه می نامند. پس در آن مورد به کار می رود مثل «الا فی الفتنه سقطوا (توبه/۹۴)» واژه فتنه از افعالی است که هم از خدای تعالی و هم از بندگان است مثل بلیه و مصیبت و قتل و عذاب و غیر اینها از افعال ناپسند و کریه.

هرگاه فتنه از خدای تعالی باشد به مقتضاء و وجه حکمت است و اگر فتنه از انسان بدون امر و حکم خدای سربزند نقطه مقابل حکمت الهی است و لذا خداوند انسان را در ایجاد انواع فتنه ها در هر جا و مکان مذمت می کند مثل آیات ۱۹۱ سوره بقره «والفتنه اشد من القتل» و آیه ۰۱ سوره بروج «ان الذین فتنوا المؤمنین و المؤمنات ثم لم یتوبوا فلهم عذاب جهنم و لهم عذاب الحریق» «آنان که مردان و زنان را به آتش فتنه سوختند و توبه نکردند، بر آنها عذاب جهنم و آتش سوزان دوزخ مهیاست.» (و مثل آیه ۲۶۱ صافات آیه۶ قلم)

در لسان العرب ج۰۱ در معنای فتنه آمده: «جماع معنی الفتنه الابتلاء و الامتحان و الاختیار و أصلها مأخوذ من قولک فتنت الفصه و الذهب اذا أذبتهما بالنار لتمیز الردیء من الجید و الفتنه : الضلال و الاثم و الفاتن: المضل عن الحق و الفاتن: الشیطان لانه یضل العباد. یعنی: در مجموع معنی فتنه عبارت است از: ابتلا، امتحان و اختیار و اصل فتنه از عبارت: فتنت الفتنه والذهب گرفته شده آنگاه که آن دو را (طلا و نقره) با آتش ذوب می کنی تا خوب و بد آنها از هم تفکیک شود. همچنین فتنه به معنی گمراهی، گناه است و فاتن: یعنی گمراه کننده از حق و نیز شیطان است که بندگان را گمراه می کند.

در فرهنگ معین آمده است فتنه یعنی: آزمودن، گداختن سیم و زر در آتش جهت امتحان، گمراه کردن، اختلاف کردن مردم در رأی و تدبیر، آزمایش، اختلاف در آراء گناه ورزی، عذاب، جنگ، آشوب، عبرت گرفتن، فریفته، مفتون، دلداده، عاشق.

در فرهنگ عمید در معنای فتنه آمده است: امتحان کردن، آزمودن، ضلال و گمراهی، کفر، عذاب، بیماری جنون، آشوب.

صفحات: 1· 2