معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء شاهین دژ

نشست علمی ـ پژوهشی شرحی بر دعای ابوحمزه ثمالی

به همت مدرسه علمیه الزهراء شهرستان شاهین‌دژ (آذربایجان غربی)، نشست علمی ـ پژوهشی با عنوان «شرحی بر دعای ابوحمزه ثمالی» با حضور حجت الاسلام والمسلمین آقای یزدی مدیریت محترم حوزه علمیه برادران امام محمدباقر علیه السلام این شهرستان در تاریخ 7 و 9 اردیبهشت 1399 بصورت مجازی برگزار گردید.

آقای یزدی در ابتدای سخنان خود در رابطه با ویژگی‌های فرمودند: در همه ادیان و دین مبین اسلام ناظر بر اهمیت و فضیلت دعا تاکید شده است؛ در روایات بر فضیلت و همیت دعا اینگونه تاکید شده است: «الدعا مخ العباده: دعا مغز عبادت و روح عبادت است.» دعا نوعی درخواست، تمجید، تحمید، اظهار محبت و ارادت است که دستاوردهای بسیار اساسی در زندگی انسان و برای رسیدن به سعادت انسان دارد.

ایشان با اشاره به دستاوردها دعا ادامه دادند: دعا دستاوردهای بسیاری دارد از جمله: 1. موجب نزدیکی و تقرب به خدا است؛ غفلت یکی از اموری است که انسان را از خداوند متعال دور می‌کند و دعا زنگار غفلت را از دل انسان می‌زدادید و یاد خدا را همیشه در دل زنده نگه می‌دارد. 2. تقویت استمرار ایمان در دل؛ 3. دمیده شدن روح اخلاص در دل انسان؛ 4. خودسازی و رشد فضایل اخلاقی؛  5. دعا پلکان عروج انسان به سمت کمالات است. 6. دعا باعث ایجاد محبت همیشگی در دل انسان نسبت به خدا می‌شود.

وی افزود: یکی از دعاهایی که در ماه مبارک که ماه دعا و ارتباط با خداوند است دعای تام السند و دعای جامع و کامل ابوحمزه ثمالی است دعایی که وجود امام سجاد علیه السلام در تمام سحرهای ماه رمضان می‌خواندند. دعای ابوحمزه ثمالی در جوامع روایی و حدیثی مانند مصبح کفعمی و اقبال سید بن طاووس وارد شده است.

آقای یزدی مدیر حوزه علمیه برادران با اشاره به ویژگی‌های دعای ابوحمزه ثمالی فرمودند: 1. از نظر سند تام است، از نظر محتوا و طریق و سند کاملا موثق است.

2. علاوه بر قرب معنوی و آن حالات و ارتباطی که بنده با خدا می‌تواند داشته باشد توحید را آموزش می‌دهد.

3. همه فرازهای دعا یک سطح نیست؛ چرا که همه دعا کنندگان هم سطح نیستند.

4. روش شناسی شناخت خداست، برای شناخت خدا روشهای مختلفی است.

 5. مضامین دعا در بردارنده سپاس و ستایش خداوند متعال و شناساندن مبدا هستی است. از مضامین دیگر دعا دربردارنده ترس و امید در برابر خدا؛ بزرگی و شکوه بی پایان خداوند متعال را یادآور می‌شود. از سوی دیگر رحمت و کرم بی پایان خدا را به یاد انسان می آورد.

یزدی، استاد حوزه و دانشگاه در ادامه تصریح نمودند که: در حقیقت دعای ابوحمزه ثمالی دایره المعارفی است از موضوعات گوناگون، از توحید، معاد، عالم برزخ، خوف و رجا، مسائل اخلاقی و اجتماعی، مسائلی که با دقت در این مضامین دعا انسان می‌تواند به خودش بیاید و راهش را پیدا کند و با تفکر و تامل بیشتر به خدا نزدیک شد و سعادت انسان در هر دو دنیا تضمین شود.

وی افزود: آغاز دعای شریف با درخواست با ادب است که جای دقت نظر دارد و باید دید در ادب، تادیب و مودب شدن چه کمالی است که محور این دعای عزیز قرار گرفته است.

وی با اشاره به انواع تأدیب فرمودند: دو نوع تادیب و ادب کردن داریم: تادیب به عقوبت و تادیب به لطف

ادب کردن به عقوبت: همان ادب کردنی است که انسان گناه و عصیان می‌کند و خداوند متعال انسان را با مجازاتش ادب می‌کند. که قطعا این تادیب خداوند متعال بسیار دردناک است. نوع دیگر تادیب؛ تادیب به لطف است.

ایشان در پاسخ به این سوال که آیا خدا خدعه می‌کند؟ چنین پاسخ دادند: خدعه‌ای که خدا می‌کند این است که عکس العمل خدعه انسان را به خود انسان وارد می‌کند. معنایی که برای مکر الهی بیان کردند عبارت است از تدبیر و تاکتیک پروردگار که بدون اطلاع بندگان انجام می‌پذیرد.

خوب و یا بد بودن مکر خدعه، تابع مقصدی است که ماکر و خدعه‌گر دارد. خوب یا بد بودن مکر و خدعه دایر مدار غرض، انگیزه و قصدی است که مکر کننده و شخص خدعه‌گر در نظر گرفته شده است لذا می‌فرماید: «که در اثر مکر و بدرفتاری‌های ما مبتلا به مکر و حیله خود قرار مده.»

در ادامه تصریح نمودند که: شناخت خدا به چند نحو صورت می‌پذیرد:

1. شناخت خدا با آیات آفاقی2. شناخت خدا با آیات انفسی 3. جمع بین آیات آفاقی و انفسی 4. کسانی که می‌خواهند خدا را با خود خدا بشناسند.

در نتیجه می‌توان گفت: گروه چهارم که از اون سه گروه بالاتر هستند کسانی هستند که می‌خواهند خدا را با خود خدا بشناسند. خداوند برای اینکه دیگران به خوبی درک کنند خداوند حق است، خود را به آنها نشان می‌دهد آنها با مشاهده خداوند او را می‌شناسند و نیازی به آیات آفاقی و انفسی نیست اینها راه و هدف را یکی می‌یابند و این اشاره است به شهود بدون واسطه خداوند متعال.