معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء شاهین دژ

آثار تربیتی خوف و رجاء از دیدگاه آیات و روایات

چکیده

شناخت صحيح از حقايق گيتي و واقعيت‌هاي هستي، علاوه بر اينكه پاسخي به نياز فطرت جست و جوگر است؛ نقش بسيار مهمي در زندگي و سرنوشت آدمي و نيل او به سعادت و نيك بختي دارد. از جمله مسايل مورد نياز و ضروري بشر داشتن خوف و رجا است كه به عنوان دو عامل روحي است و در تربيت و تكامل بشر نقش موثر و به سزايي را ايفا مي‌كند. خوف هرگز به وجود نمي‌آيد مگر از نگراني و انتظار رسيدن ناملايمات و رجا عبارت است از سرور نشاط قلب به خاطر آنچه محبوب او هست، به شرط آنكه، مورد انتظار، سبب عقلاني داشته باشد.

ترس و خوف نشان از دادگري و عدالت پروردگار دارد و اميدواري و رجاء، نداي بلند فضل و بزرگواري اوست. اميد است كه به زندگي و كار انسان تحرك و نشاط مي‌بخشد و ترس از كيفر نيز به عنوان عامل بازدارنده‌اي مي‌شود كه انسان از پيروي از هوي و هوس و راههاي شيطاني دست بردارد.

خوف و رجا در قرآن و روايات داراي جايگاه ويژه‌اي هستند؛ به دليل اهميت اين دو مسئله است كه در قرآن، در آيات بسياري به آن دو اشاره شده است و آنها را به عنوان برجسته‌ترين صفات مومنين برمي‌شمارد.

در اين رساله به آثار ارزشمند خوف و رجا در زندگي فردي و اجتماعي انسانها پرداخته شده است و نيز سعي شده كه در حد استطاعت، تصويري روشن از آثار زيانبار عدم تعادل بين اين دو مسئله نيز بيان شود.

حاصل آنكه اين دو عنوان دو اصل بزرگ در زندگي انسان‌ها به شمار مي‌روند، چرا كه موجب تلاش در جهت كسب معرفت و انجام اطاعت و پرهيز از معاصي هستند و در رسيدن و نيل به قرب الهي بسيار مؤثر مي‌باشند.

كليدواژه: خوف، رجا، آثار خوف و رجا، تعادل بين خوف و رجا