فرضیه تحقیق
فـــرضــیـــــــه
واژه Hypothesis به فرض، فرضیه، برانگاشت، نهشته، پنداشت و انگارش ترجمه شده است.[1]
فرضیه، نوعی پاسخ مشروط به مسئله پژوهش است؛ که معمولا بهصورت ارتباط بین متغیرهای وابسته یا مستقل بیان میشود.[2]
انسان برای حل مسائل خود راهحلها یا تبیینهای احتمالی ارائه میدهد و سپس به گردآوری اطلاعات مورد نیاز میپردازد؛ تا تعیین کند که آیا راهحلها یا تبیینهای پیشنهادی صحیح هستند یا خیر. اینگونه حدسها، پیشفرضها یا گمانها که درباره تفاوتها، روابط یا علل احتمالی وقوع حوادث ارائه میشوند، فرضیه نامیده میشوند.[3]
مکگوگان (1990) معتقد است که فرضیه مانند عصایی در دست یک نابینا است؛ فرد نابینا بدون عصا نمیتواند راههای مختلف را تشخیص دهد و به مقصد برسد. البته باید توجه داشت که عملکرد عصا هم وابسته به شخص نابیناست.[4]
برتراند راسل مفهوم فرضیه را بهعنوان یکی از مراحل اساسی دستیابی به قانون علمی میداند؛ چنانکه میگوید، برای دستیابی به یک قانون علمی سه مرحله اساسی وجود دارد که عبارتند از: مشاهده واقعیتهای معنیدار؛ پرداختن فرضیهای که در صورت صحت، برای توجیه این واقعیّتها بسنده خواهد بود؛ و استنتاج نتایجی از این فرضیه که از طریق مشاهده قابل آزمون باشد.[5]
تدوین فرضیه یکی از مراحل اساسی دستیابی به قانون علمی است. بهنوشته برتراند راسل برای دستیابی به یک قانون علمی سه مرحله اساسی وجود دارد که عبارتند از: 1) مشاهده واقعیتهای معنیدار؛ 2) پرداختن فرضیهای که در صورت صحت، برای توجیه این واقعیتها کافی است؛ 3) استنتاج نتایجی از این فرضیه که از طریق مشاهده قابل آزمون باشد.[6]
فرضیه تحقیق معمولا به زمان، مکان و مفعول مشخصی محدود است؛ که بهصورت جمله شرطی بیان میشود؛ بهنحوی که فاعل یا علت در بخش اول و مفعول یا معلول در بخش دوم قرار دارد.[7]
فرضیهها را میتوان از طریق نظریهها، مشاهده مستقیم (شهود) و یا ترکیبی از این شیوهها ساخت.[8]
اهمیت فرضیهها
شکی نیست که فرضیه یکی از تدابیر مهم، باارزش و ضروری پژوهش علمی است. برای این عقیده دست کم سه دلیل عمده وجود دارد:
1. فرضیه، ابزار کار تئوری و نظریهپردازی است؛ فرضیهها پلهای مهمی بین تئوری و بررسیهای تجربی هستند؛ که هم از طریق پیشگویی درباره نتایج پژوهش و هم از طریق آزمونپذیر و قابل پژوهش بودن، به عملیات نظریهپردازی کمک میکنند.
2. فرضیه، پژوهش را هدایت میکند؛ فرضیه ما را بهسمتی هدایت خواهد کرد که بداینم، پژوهش را باید از کجا شروع کنیم. هیچ بررسی را نمیتوان انجام داد مگر آنکه برای مسئله آن یک راه حل پیشنهادی، بهشکل نوعی فرضیه، وجود داشته باشد؛ حتی اگر آن فرضیه، ابتدایی و مقدماتی باشد.
3. فرضیه، ابزار نیرومند پیشرفت دانش است؛ فرضیه، تحقیق علمی را از طریق کمک به پژوهشگر در جهت تأیید یا عدم تأیید تئوری به پیش میبرد و به دانش میافزاید.[9]
صفحات: 1· 2