روش مطالعه اجمالی
روش مطالعه اجمالی
هدف
هدف از مطالعه اجمالي دست يافتن به نكات و مطالب مهم كتاب و كشف ساختمان مواد و مطالب در يك زمان كوتاه و با سرعت زياد است.
سرعت تقريبي
سرعت تقريبي مطالعه اجمالي 1000 تا 4000 كلمه در دقيقه است.
فوايد
فوايد مطالعه اجمالي عبارتند از:
الف) كارآمدي بيشتر از راه تخمين زدن اهميت مطالب و طرح ريزي يك روش مناسب مطالعه.
ب) بودجه بندي واقعي تر از زمان، طريق كشف حجم و دشواري مطالب.
پ) افزايش ميزان درك مطالب و نگهداري آنها در حافظه از راه كسب يك نظر اجمالي از كل مطالب پيش از مطالعه جزئيات.
ت) افزايش ميزان دقت و تمركز حواس از طريق برانگيختن ميزان علاقه.
روش
روش مطالعه اجمالي مبتني است بر يك نمونه گيري سريع از نكات اساسي و صرف نظر كردن از جزئيات. در اين روش مطالعه، در جستجوي نكات كليدي درباره مواد و ساختمان مطالب و نظر و سبك مؤلف باشيد. همچنين، براي افزايش ميزان علاقه خود نسبت به مطالب به طرح سؤالاتي در مورد مطالب خواندني بپردازيد.
براي خواندن يك كتاب غير داستاني با روش اجمالي نمونه گيري هاي زير را انجام دهيد:
عنوان. عنوان كتاب با عنوان كتابهاي ديگر در اين زمينه و عنوان ساير كتابهاي همين مؤلف چه فرقي دارد؟
مؤلف. مؤلف كيست؟ تجربيات و سابقه كار او چيست؟
وي صلاحيت دارد تا درباره عنواني كه انتخاب كرده است قلم بزند؟
تاريخ انتشار. كتاب در چه تاريخي منتشر شده است؟ كهنه است يا تازه؟
مقدمه، پيشگفتار، معرفي. چرا مؤلف اين كتاب را نوشته است؟
براي چه كساني آن را نوشته است؟
آيا او در نوشتن كتاب تعصب خاصي را دنبال كرده است؟
فهرست مطالب. سازمان مطالب كتاب چگونه است؟
آيا بعضي فصول كتاب از فصول ديگر مهم تر به نظر مي رسند؟
آيا مطالب و فصول كتاب به دو سه بخش مهم تر تقسيم بندي شده اند؟
اگر نه، آيا شما مي توانيد اين مطالب را به دو سه بخش عمده تقسيم كنيد؟
ساختمان فصول. آيا در داخل هر فصل عنوانهاي جداگانه اي وجود دارند؟
در پايان هر فصل خلاصه فصل يا سؤالات مربوط به فصل يافت مي شوند؟
صفحات و تصاوير انتخابي. مؤلف چه سبكي را به كار برده است؟
براي اين منظور، از هر پنجاه تا صد صفحه يك يا دو صفحه را به طور تصادفي انتخاب كنيد و آنها را از نظر بگذرانيد. جمله اول چند پاراگراف را بخوانيد و به تصاوير نظري بيندازيد.
خلاصه و نتيجه گيري ها. آيا كتاب يك فصل نتيجه گيري دارد؟
آيا فصلها داراي خلاصه يا نتيجه گيري هستند؟
اگر كتاب يك فصل نتيجه گيري دارد، ابتدا آن را بخوانيد.
به احتمال زياد اين فصل محتواي كتاب را با دقت بيشتري معرفي مي كند.
پيوستها، فهرست اصطلاحات، مآخذ و مراجع. كتاب شامل كدام يك از اينهاست؟
كدام يك از اينها به آشنايي بيشتر شما نسبت به كتاب كمك مي كند؟
براي مطالعه يك فصل با روش اجمالي نمونه گيري هاي زير را انجام دهيد:
عنوان. عنوان فصل چه رابطه اي با فصلهاي قبلي و بعدي دارد؟
خلاصه فصل و پاراگرافهاي مقدمه. آيا اينها مفاهيم اساسي را در بر مي گيرند؟
خلاصه فصل معمولاً محتواي فصل را با دقت بيشتري معرفي مي كند. ابتدا آن را بخوانيد.
عنوان هاي كوچك، جملات موضوعي، حروف كج، حروف درشت. مي توان از اينها مطالب كلي و اساسي فصل را بيرون كشيد؟
شكلها، نقشه ها، جدولها. آيا اينها در روش ساختن مطالب اصلي، نكات مهم، و جزئيات كمكي مي كنند؟
توجهات لازم به هنگام خواندن يك كتاب داستاني با روش اجمالي:
1. در خواندن يك نوشته ادبي يا يك اثر هنري به طور اجمالي، دو محدوديت وجود دارد. اول اينكه، چون خواندن پايان نوشته هاي ادبي و آثار هنري اغلب درك خواننده را از مطالب كم مي كند و لطف آن را از بين مي برد، لازم است در اين گونه آثار تنها به نمونه گيري از قسمت هاي اول اثر بپردازيد. دوم اينكه، با مطالعه اجمالي يك اثر هنري يا يك نوشته ادبي نمي توان به مفهوم اصلي آن دست يافت.
2. براي كسب اطلاع در مورد اثر، در صورت موجود بودن، اطلاعات پشت جلد كتاب را بخوانيد.
3. مي توانيد، با بررسي سريع چند صفحه يا چند فصل اول كتاب، خود را با مطالب كتاب آشنا سازيد، و نسبت به آن بيشتر علاقمند شويد. همچنين سعي كنيد تا نويسنده كتاب را بيشتر بشناسيد. درباره دوره اي كه نويسنده اين اثر را نوشته چه اطلاعاتي داريد؟
4. پس از مطالعه فصل اول بازگرديد و صفحه اول را دوباره بخوانيد. جملات و پاراگرافهاي نخستين درباره جهت گيري، منظور و مفهوم نويسنده چه اطلاعاتي به دست مي دهند؟ فصل اول كتاب معمولاً در برگيرنده مضمونهاي اصلي كتاب است.
5. بعد از اينكه از خواندن يك اثر فارغ شديد، مي توانيد فصل نخست را بار ديگر بخوانيد تا يك نظر تازه در مورد اثر كسب كنيد. به اين كار بررسي مجدد مي گويند.
فنون تشكيل دهنده روش مطالعه اجمالي
1. سازمان بندي اوليه. پيش از مطالعه كتاب به طور كامل، به كشف قسمتهاي اصلي كتاب كه بر اساس آن مطالب كتاب سازمان يافته اند، و همچنين به كشف انديشه هاي مهم كتاب بپردازيد. اين كار مستلزم انديشيدن يا بر روي كاغذ آوردن يك جمله كامل درباره عنوان و مقدمه و خلاصه هر فصل كتاب است، به صورتي كه اين جمله مبين مفهوم اصلي آن فصل باشد.
2. تعيين هدف مطالعه. معين كنيد كه هدف شما از مطالعه كتاب چيست و با چه دقتي مي خواهيد آن را بخوانيد. براي كسب يك برداشت كلي كتاب را مي خوانيد، يا به دنبال جزئيات هم هستيد؟ براي امتحان مطالعه مي كنيد، يا براي رفع نيازهاي شغلي، يا براي سرگرمي؟
با مشخص كردن هدف مطالعه خود بهتر مي توانيد روش مناسب مطالعه را براي رسيدن به آن هدف انتخاب كنيد. اگر براي كسب اطلاعات كامل و جامع كتاب را مي خوانيد سرعت شما بايد كمتر از موقعي باشد كه به دنبال يك ديد كلي از كتاب هستيد، يا براي سرگرمي آن را مطالعه مي كنيد. اگر منظورتان يك آشنايي سطحي با كتاب است، استفاده از روش خواندن اجمالي مناسب ترين روش است.
3. برآورد دشواري مطلب و زمان مطالعه. مقدار زماني را كه براي مطالعه كتاب در اختيار داريد و ميزان دشواري كتاب را تخمين بزنيد. اگر در نظر داريد از خواندن اجمالي پا فراتر نهيد، در بودجه بندي زمان خود دقت كنيد. يك تخمين واقع بينانه از زماني كه در اختيار داريد، با توجه به هدف شما از مطالعه كتاب و ميزان دشواري مطلب، شما را در طرح يك برنامه مناسب و كنترل صحيح روش مطالعه كمك مي كند.
4. طرح سؤال. حال كه درباره كتاب يا يك فصل بخصوص اطلاعاتي به دست آورديد، معين كنيد كه چه اطلاعاتي كم داريد. آيا بايد به مطالعه ادامه بدهيد؟ اگر جواب اين سؤال مثبت است، انتظار داريد از يك مطالعه عميق چه چيزي عايدتان شود؟ چگونه مؤلف از مقدمه به نتيجه رسيده است؟ مراحل اساسي كتاب چه هستند؟ آيا اين مراحل به طور منطقي به هم مربوط هستند؟ هدف مولف چيست؟ آيا مطالب كتاب با آنچه كه شما قبلاً درباره موضوع مي دانستيد موافقت يا مغايرت دارد؟
سؤالات شما درباره كتاب مي توانند كلي يا كاملاً مشخص باشند. طرح اين گونه سؤالات از طريق ايجاد كنجكاوي، تمركز حواس و دقت شما را افزايش مي دهد. رضايت حاصل از پاسخگويي به سؤالات مدت نگهداري مطالب را در حافظه طولاني مي كند. طرح سؤال به هنگام مطالعه يك كتاب، خواننده منفعل را به يك خواننده فعال مبدل مي سازد. از طريق طرح سؤالات يك گفت و شنود بين شما و مؤلف كتاب برقرار مي شود كه كسب لذت شما را از مطالعه كتاب افزايش مي دهد.
سؤالات اغلب به هنگام مطالعه يا پس از پايان مطالعه به ذهن مي رسند. ولي شما سعي كنيد سؤالات خود را پيش از مطالعه و به هنگام مطالعه اجمالي كتاب شروع كنيد.
کتاب روش تحصيل - مرکز مديريت حوزه هاي علميه خواهران