معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء شاهین دژ

نشست علمی ـ پژوهشی روش ‏شناسى تحقیق درباره آینده و آینده ‏پژوهى‏

نشست علمی ـ پژوهشی با عنوان «روش‏ شناسى تحقیق درباره آینده و آینده‏ پژوهى‏» با حضور حجت الاسلام والمسلمین آقای نعمتی استاد حوزه و دانشگاه با همکاری مدارس علمیه الزهراء سلام الله علیها سطح دو و سه؛ شهرستان شاهین‌دژ و ارومیه در تاریخ 11/2/1399 بصورت مجازی برگزار گردید.
آقای نعمتی در ابتدای سخنان خود ضمن تبیین آینده‌پژوهی فرمودند: آینده ‏پژوهى؛ یعنى: یکم. تلاش براى یافتن تصویرى از آینده؛ دوّم: ارائه توجیهى براى آن تصویر. و باید در نظر داشته باشیم که «آینده» احتمالا از در هم‏ کنش چهار مؤلّفه پدید مى آید: 1. رویدادها، 2. روندها، 3. تصویرها، 4. اقدام‏ها.
ایشان با اشاره به چارچوب‌های آینده‌پژوهی ادامه دادند: روش متداول در کاوش‏هاى آینده ‏پژوهشى این است که ابتدا «مفهومى» کلیدى به عنوان محمل (یا مرکب) اختراع مى ‏گردد و سپس با کمک این مفهوم، به آینده نقبى‏ زده مى‏ شود. مقصود از نقب این است که تطوّرات آن مفهوم در آینده ترسیم مى‏ گردد. سپس باتوجّه به جایگاه ویژه مفهوم محمل، شرایط آینده را مى‏ توان تا حدودى (که مفهوم محمل توان دارد) دریافت». چارچوب‌ها عبارتند از: 1. مفهوم «تمدّن» (توین بى و هانتینگتون)؛ 2. مفهوم «روح تاریخ بشرى» (هگل، فوکویاما)؛ 3. مفهوم «ارتباطات» (مک لوهان)؛ 4. مفهوم «حکومت» (لاریجانى) 5. مفهوم «دولت مهدوی» از دیدگاه شیعه
وی در رابطه با اینکه آیا آینده قابل پیش بینی است افزود: یکى از انگاره ‏هاى مهم در رابطه با «آینده»، امکان یا عدم امکان پیش‏ بینى حوادث و وقایع و برنامه ‏ریزى و آمادگى براى روبه ‏رو شدن با آنها است و حتى گاهى این سؤال‏ مطرح مى‏ شود که: «آیا اصولا آینده ‏اى وجود دارد که آن ‏را پیش‏ بینى کنیم یا نه؟» ما در دنیایى زندگى مى‏ کنیم که آشکارا در حال تحوّل دائمى و حرکت است. تغییرات اجتماعى، اقتصادى و سیاسى در سرتاسر محیط زندگى ما، با آهنگى شتاب یابنده در جریان است و کوچک‏ترین وقفه ‏اى در این حرکت مداوم، به چشم نمى‏ خورد … از طرف دیگر ما در جامعه (جهانی) و محیطى زندگى مى‏ کنیم که ابهامات و خطراتى از قبیل انحطاط در محیط زیست، فقر فزاینده اکثریت جامعه و فزونى نابرابرى و ناامنى، فسادهاى اخلاقى و اجتماعى و پوچى و تهى ‏شدن و … جهان معاصر را تهدید مى‏ کند. بنابراین به آن دسته از فنون پیش ‏بینى، طرح‏ ریزى و تصمیم ‏گیرى نیازمندیم که این واقعیت را پذیرا باشد.
آقای نعمتی استاد حوزه و دانشگاه شکل‌ها و گونه‌های پیش‌بینی را از دیدگاه کسانی که قایل هستند آینده قابل پیش‌بینی است فرمودند: گونه ‏ها و شکل‏هاى مختلف «پیش‏ بینى» عبارت است از:
1. پیش‏ بینى قانون علمى، 2. پیش بینى محدود (برنامه ‏ریزى)، 3. پیش ‏بینى کاهنانه (پیش‏گویى)، 4. پیش‏ بینى دینى (غیب‏ گویى)، 5. پیش ‏بینى روند تاریخ (فلسفه تاریخ). طلاب در این زمینه برای توضیحات بیشتر می‌توانند به کتاب آینده جهان (دولت و سیاست در اندیشه مهدویت)، تالیف رحیم کارگر، مرکز تخصصی مهدویت - قم (ایران)،مراجعه نمایند.
آقای نعمتی در ادامه با اشاره به اینکه در مباحث آینده‏ پژوهى، آموزه ‏ها و دانشواژه ‏هاى «فلسفه تاریخ» اهمیت و ضرورت پیدا مى‏ کند و در واقع یکى از مسیرها و شیوه ‏هاى آینده ‏پژوهى، نگاهى فلسفى به تاریخ و کشف قوانین آن است تصریح نمودند که: دو نوع آینده ‏پژوهى مورد توجه است: 1. تحلیل فلسفى از تاریخ (فلسفه تاریخ) 2. پیش ‏بینى وحیانى و غیبى از تاریخ. در فلسفه تاریخ، دانشمندان باتوجّه به قواعدى به پیش ‏بینى وقایع و حوادث آینده مى‏ پردازند.
وی افزود: براى تبیین فلسفه تاریخ و کشف قانون‏ها و سنّت ‏هاى حاکم بر تاریخ و شناخت‏ پیوند مهدویت با فلسفه تاریخ از دیدگاه قرآن، نیاز به پژوهش و تحقیقى نظام ‏مند و سلسله ‏وار داریم. چنان که فلسفه متعالى تاریخ دارای انگاره‌هایی از دیدگاه قرآن کریم بدین شرح می‌باشد: 1. هدف و غایت تاریخ، عبادت و بندگى خدا و رسیدن به کمالات اخلاقى و انسانى است. 2. مکانیسم و محرّک این حرکت، اراده انسان‏ها و تضادّ و درگیرى بین دو جبهه حق و باطل است که در نهایت با نابودى جبهه باطل، به پایان خواهد رسید. 3. مسیر و منازل این حرکت، دوران‏هاى حضور پیامبران و جانشینان آنان است.
ایشان تصریح نمودند که: عصر هر پیامبرى، بستر و مرحله‏اى براى گذر تاریخ به مراحل بالاتر و کامل‏تر از گذشته است. تاریخ در عصر ظهور، به مرحله نهایى و کامل خود خواهد رسید. این مرحله آغاز زندگى نوین، پیشرفته و متکامل است و بشر در آن از رفاه، سعادت، عدالت، امنیت و معنویت برخوردار خواهد شد
وی در ادامه بررسی آموزه‌های آینده‌پژوهی به بحث آخرالزمان اشاره نموده و فرمودند: یکى از آموزه ‏هاى مهم دینى درباره آینده تاریخ، بحث از «آخر الزمان» است. این واژه معانى و مفاهیم متفاوتى دارد؛ اما آنچه که مربوط به مهدویت است، عبارت است از اینکه: «آخرین بخش از زمان که در آن مهدى موعود ظهور مى ‏کند و تحوّلات عظیمى در عالم واقع مى ‏شود». بر این اساس در فرهنگ عامّه مسلمانان- به خصوص شیعه- اصطلاح «آخر الزّمان» حکایت از عصرى مى‏ کند که مهدى موعود در آن ظهور مى‏کند و تحوّلات ویژه‏اى در جهان رخ مى‏ دهد.
در ادامه تصریح نمودند که: در آخر الزّمان وقایع گوناگونى پیش ‏بینى شده که با تحقّق آنها، تاریخ بشرى وارد یک مرحله نوینى مى ‏شود: 1. بحران معنویت، 2. وقوع اختلاف‏ها و درگیرى‏ هاى بسیار، 3. ظهور دجال، 4. وقوع مصایب و نزول بلاها، 5. نداى آسمانى، 6. ظهور منجى بزرگ بشرى، 7. نزول حضرت عیسى و ….
در انتهای نشست استاد نعمتی 15 موضوع پژوهشی (موضوع مقاله یا پایان نامه) برای طلاب معرفی نمودند.

#آذربایجان_غربی
#آذربایجان_غربی_مدرسه_الزهراءس_شاهین_دژ
#نشست_علمی_پژوهشی
#کانون_نورالقلم