معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء شاهین دژ

مسأله، هسته‌ای نیست!

رهبر انقلاب: ملّت بايد بيدار باشد، تبليغاتچى‌هاى دشمن تبليغ ميكنند كه اگر ما در مقابلِ طرف مقابل تسليم شديم، همه‌ى مشكلات اقتصادى و مانند اينها حل خواهد شد؛ اين خطا است. همين دشمنيها، همين مخالفتها از اوّل انقلاب بود؛ اگر يك روزى هم جمهورى اسلامى عقب‌نشينى كرد و مسئله‌ى هسته‌اى همانطور كه آنها ميخواهند، حل شد؛ خيال نكنيد مسئله تمام خواهد شد؛ نه، بهانه‌هاى ديگر را به‌تدريج پيش ميكشند.

تجليل رهبر معظم انقلاب از تقوا و اخلاص عالم مجاهد آيت الله طاهري خرم آبادي(ره)

رهبر معظم انقلاب اسلامي در پيامي‏ با تسليت درگذشت عالم مجاهد آيت الله آقاي حاج سيّد حسن طاهري خرم‌آبادي‏، ضمن تجليل از نقش اين عالم بزرگوار در نهضت امام خميني(ره) و همچنين حضور اثرگذار و وفادارانه ايشان پس از پيروزي انقلاب اسلامي، تأكيد كردند: تقوا و اخلاص همراه با هوشمندي و متانت از شاخصه‌هاي برجسته‌ي اين روحاني مجاهد و مبارز بود.

به نقل از پايگاه اطلاع رساني دفتر مقام معظم رهبري, متن پيام رهبر معظم انقلاب اسلامي به اين شرح است:

بسم الله الرحمن الرحيم
خبر درگذشت عالم مجاهد آيت الله آقاي حاج سيّد حسن طاهري خرم‌ آبادي رحمة الله عليه را كه پس از دوران طولاني بيماري رنجبار اتفاق افتاده است، با تأسف و تأثر دريافت كردم.
اين عالم بزرگوار كه از آغاز نهضت امام بزرگوار در صفوف مبارزه قرار داشت، در دوران پس از پيروزي نيز همواره داراي نقش اثرگذار بوده و در عرصه‌ هاي گوناگون فكري و سياسي و جهادي، وفادارانه نقش آفريني مي كرد و تقوا و اخلاص همراه با هوشمندي و متانت از شاخصه‌ هاي برجسته‌ ي اين روحاني مجاهد و مبارز بود.
اينجانب تسليت صميمانه‌ ي خود را به فرزندان و بازماندگان مكرّم و همه‌ ي ارادتمندان و دوستان ايشان تقديم مي دارم و علو درجات ايشان را از خداوند متعال مسألت مي نمايم.
سيّد علي خامنه اي

16/ شهریور/1392

مهدویت و آینده جهان

مهدویت و آینده جهان در بیانات آیت الله جوادی آملی

آینده جهان بر محور نظم و مدار عدل

آیا جهان به سوی هرج و مرج پیش می رود یا به سمت نظم، هرج و مرج و فوضی قابل پیش بینی نیست زیرا چیزی كه اصلا چهارچوبی ندارد موضوع بحث قرار نمی گیرد. نظم یا بر محور حق و مدار عدل است و یا بر گردونه ظلم و قهر مانند استبداد، استثمار، استعمار، استعباد، استحمار و مانند آن كه هیچ كدام از این نظام های سلطه برای  آگاهان از ساختار خلقت قابل قبول نخواهد بود، چون جهانی كه با حق شروع شد، با حق ختم می شود. نظم بر مدار حق و محور عدل كه مورد پذیرش و امیدواری بسیاری از صاحب نظران است مصادیق فراوانی دارد كه برخی از آن ها ظلمی است به لباس عدل و باطلی است به اسم حق، زیرا این گونه از واژه ها از لحاظ مفهوم هم معلوم اند و هم مطلوب، ولی از نظر حقیقت عینی هم مجهول اند و هم مهروب و مبغوض. نظام الحادی ماركسیسم جامعه را به سوی مرام باطل و ستمكده خود به زعم حق مداری و به گمان عدل محوری فرا خواند و فرو ماند، زیرا آینده، میوة درخت گذشته است . كسی كه آغاز خلقت انسان را مادی محض می پندازد انجام آن را نیز خود تشخیص می دهد چون چنین فردی نه به “هو الاول"معتقد است و نه به “هوالاخر". آینده جهان بامنجی عدل مدار الهی زنده و منظم می گردد

خلقت از منظر موحدان

از منظر موحدان الهی، ساختار خلقت جهان، انسان و پیوند این دو عنصر محوری بر حق است و باطل در هیچ ضلعی از اضلاح سه گانه این مثلث میمون راه ندارد، آیات فراوانی در قرآن حكیم بر این مطلب دلالت دارد كه نظام هستی حق محور است و باطل چونان كف روی آب است كه دیرپا نخواهد بود. كسی این حق مداری را تفسیر می كند كه آن را هندسه خلقت عالم و آدم قرار داد و كسی از این حق محوری حمایت می نماید كه آن را مصالح ساختمانی نظام كیهانی قرار داد و كسی این حق مداری را اجرا می نماید كه آن را ضامن اجرای پاداش پرهیزكاری و كیفر تبهكاری دانست. خدای سبحان كه از این مجموعه نگهداری می نماید در متن پیام نهایی خود جهان را با منجی عدل مدار خویش زنده می كند و آن را به وجود مبارك انسان كامل معصوم حضرت خاتم  الاوصیاء والاولیاء مهدی موجود موعود(عج)برنامه ریزی كرد.

انتظار عدل جهانی و منجی موعود

كسی كه آینده را حق مدار و عدل محور می داند، لیكن حق مداری را در نظام دموكراسی محض و مردم سالاری صرف می داند بر فرض كه تمام یافته های آنان حق و تمام بافته های آن ها عدل باشد جریان مهدویت شخصی یا نوعی اصلا دربارة آنان مطرح نیست، زیرا منجی جامعه عقل جمعی است نه شخص تا گفته شود آن شخص، معین و موعود عینی است یا نوعی (مگر آنكه مهدویت نوعی طرزی تفسیر شود كه حكومت جمعی را هم شامل شود)، زیرا حكومت مردم بر مردم از سنخ حكومت مهدوی نیست، پس صرف انتظار عدل جهانی مستلزم پذیرش مهدی موعود هر چند موعود نوعی آن باشد نیست.

آینده حق محور و عدل مدار در گرو حكومت مهدی(عج)

كسی كه آینده را حق محور می داند و حق مداری را در نظام حكومت فرد ارزیابی می كند و اساس حكومت فردی وی را قانون الهی می داند كه با آفرینش هماهنگ است نه رأی شخصی، چنین معتقدی می تواند وجود مبارك مهدی موعود را فی الجمله بپذیرد هر چند در شخصی یا نوعی بودن آن باید تأمل نماید. اختلاف در منهج حكومت فردی و جمعی با گفت و گوی تمدن ها ارزیابی می شود. اختلاف در مهدویت شخصی و نوعی با گفتمان متعهدان به مكتب الهی و باور كنندگان پیام های طمأنینه بخش رهبران دینی مطرح می گردد. به هر تقدیر ارائه آرای متضارب در هر دو فلات ثمربخش است.

نقش عقل و نقل در اثبات مهدویت شخصی

اثبات مهدویت شخصی با عقل صرف میسور نیست، زیرا حكمت و كلام، خطوط كلی رهبری، اوصاف، شرایط و برنامه های آن را تبیین می نمایند و عهده دار اثبات سمت خاص برای شخص مخصوص نیستند چنانچه فقه نیز راجع به تعییین مرجع تقلید چنین است كه ضرورت اصل مرجع از یك سو و شرایط و اوصاف و ویژگی او از سوی دیگر كاملا در فقه ارائه می شود. اما مرجعیت فلان شخص را پژوهشگری خبرگان اولا و مراجعه تودة مردم به آنان ثانیا تعیین می كند.

پی نوشت:ماهنامه فرهنگی اجتماعی(آشنا)-شماره۱۷۳

دیدگاه‌امام خمینی(ره) در مورد حجاب چه بود؟

بنیاد تبیین اندیشه‌های امام خمینی(ره) در دانشگاه‌ها طی اطلاعیه‌ای به تشریح دیدگاه‌های امام خمینی(ره) در مورد حجاب پرداخت. بنیاد تبیین اندیشه‌های امام خمینی(ره) در دانشگاه‌ها در پی سکوت مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره) در برابر مصاحبه‌های یکی از نوه‌های امام راحل در خصوص دیدگاه‌های ایشان در ارتباط با حجاب اطلاعیه‌ای صادر کرد. متن این اطلاعیه به این شرح است:

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

اطلاعیه بنیاد تبیین اندیشه‌های امام خمینی(ره) در دانشگاه‌ها ملت شریف ایران

مدتی پیش نوه بنیان‌گذار کبیر انقلاب  با برخی رسانه‌های معلوم الحال چون «جرس» و «کلمه» مصاحبه و نکاتی در خصوص نگرش خودشان و حضرت امام(ره) نسبت به مسئله حجاب بیان کردند. توقعی که از مؤسسه تنظیم و نشر آثار می‌رفت موضع‌گیری و بیان شفاف حقایق اندیشه امام(ره) و جلوگیری از تحریف بود. لکن با توجه به امکان خلط دیدگاه‌های سرکار خانم اشراقی با آن نگاه‌های الهی آن مرد بزرگ، بنیاد تبیین اندیشه‌های امام خمینی(ره) در دانشگاه‌ها بر خود لازم می‌داند نکاتی چند را به محضرتان تقدیم کند:

۱. از صحبت‌های ایشان چنین برداشت می‌شود که مسئله حجاب در اندیشه امام خمینی(ره) کم‌اهمیت و حاشیه‌ای بوده و ایشان به‌سادگی از کنار مسئله گذشته و برخورد با آن را به عموم مردم سپرده‌اند. اما مراجعه به بیانات به جای مانده از ایشان نشان می‌دهد که ایشان ابداً پوشش غیرشرعی را مسئله‌ای ساده و کم‌اهمیت نمی‌دانسته و برخورد با انحرافات را لازم می‌دانسته‌اند. متأسفانه آن‌چه نوه امام(ره) در مصاحبه خود گفته بودند، بیانی ناقص و اشتباه بوده است. امام(ره) درخصوص ‌بی‌حجابی با قاطعیت موضع گرفته و هیچ‌گونه مجامله و تساهل و تسامحی در کلام ایشان یافت نمی‌شود. اصل عبارتی که به آن استناد جسته‌اند به این قرار است: «اسلام جلوى شهوات را مى‏‌گیرد؛ اسلام نمى‏‌گذارد که لخت بروند توى این دریاها شنا کنند. پوستشان را مى‏‌کند! با زنها لخت بروند آنجا، و بعد زنها لخت بیایند توى شهرها! مثل کارهایى که در زمان طاغوت مى‏‌شد. همچو کارى اگر بشود، پوستشان را مردم مى‏‌کنند».

۲. در مصاحبه چادر را پوششی نامناسب دانسته‌اند و با ارجاع به صحبت‌های امام(ره) و به‌بهانه این که رنگ آن را نمی‌پسندند و در آن راحت نیستند، تلاش کرده‌اند از اهمیت پوشش ملی ایران بکاهند. هرچند طبق فتوای امام(ره) پوششی جز چادر نیز می‌تواند حدود حجاب شرعی را فراهم کند؛ اما در اندیشه آن یار سفرکرده چادر ارزشی انقلابی و ایرانی دارد. چادر نماد زن عفیف ایرانی است و تلاش برای کم‌رنگ کردن و بی‌اهمیت نشان دادن آن، آن‌هم از سوی منسوبین به امام خمینی(ره)، اشتباهی بزرگ و نابخشودنی است. هرکس می‌تواند در چارچوب شرع مقدس اسلام حجابی جز چادر برگزیند، اما مسلماً رعایت احترام و ارزش نمادهای ملی ایران بر همگان و از جمله خانواده امام(ره) لازم و ضروری می‌باشد و بی‌ادبی و جسارت به این نماد عفت ملی به‌بهانه‌هایی چون «سلیقه» پذیرفته نیست.برای این که نگاه اجتماعی حضرت امام(ره) نسبت به چادر و زن  شفاف‌تر بشود به خاطره‌ای که یار فداکار و مجاهد راه امام(ره) از ایشان نقل می‌کند، ارجاع‌ می‌دهیم. خانم مرضیه حدیدچی (خواهر دباغ) نقل می‌کند: «در مورد حجاب هم وقتی از فرانسه آمدم، هنوز با مانتو و شلوار و مقنعه بودم. یک بار در مهران، پایم صدمه دید و من با عصا و با همان مانتو و شلوار خدمت امام رفتم تا گزارش بدهم. امام فرمودند: اگر چادر ندارید، بگویم احمد برایتان بخرد. عرض کردم: نه، حاج آقا! چون به کوه می‌رفتم و اسلحه روی دوشم بود و فشنگ به کمرم و قمقمه به پهلویم و گاهی هم باید سه‌پایه تیربار را روی دوش می‌گرفتم، چادر سرکردن برایم دشوار بود. فرمودند: چادر برای زن بهتر است. من از آن روز چادر سر کردم».

۳. در مصاحبه با سایت ضدانقلاب جرس که به‌دنبال نفی حاکمیت اسلام در ایران است ادعا شده بود: «مسئله حجاب هرگز جزو دغدغه‌های امام نبوده و نسبت به این موضوع، بدواً کمتر اظهار نظر کرده است، مگر با اولویت و محوریت موارد اساسی یا به‌عنوان پاسخ به برخی پرسش‌ها به این مورد به‌صورت حاشیه‌ای ورود داشته‌اند». همچنین در مصاحبه با روزنامه شرق در تاریخ ۶ مرداد ۹۲ باعبارات متعدد سعی داشتند که قانون حجاب را در ایران قانونی متفاوت با عقیده امام جلوه دهند و مکرر بیان گردیده که این قانون دستور امام نبوده است.این در حالی است که با مراجعه به اصل بیانات امام مشاهده می‌شود که امام خمینی(ره) بدون اغراق دهها بار از حجاب و اهمیت آن در قالب‌های متفاوت سخنرانی، نامه و مصاحبه‌های خارجی و داخلی یاد کرده‌اند. حال چطور می‌شود از سوی منسوبین ایشان این‌طور جلوه داده شود که این مسئله از دغدغه‌های امام نبوده است؟ از سوی دیگر سیره سیاسی امام راحل بر ملت عزیز ما روشن است، اولاً تأکیدات امام بر حجاب بیانگر خط‌دهی اساسی شخصی ایشان در اهمیت دادن مجلس به حجاب است و ثانیاً اگر ایشان مخالفتی داشتند حتماً بیان می‌کردند، که در موارد دیگری این‌گونه عمل کردند و نظر خود را صریح بیان نمودند.

۴. همان‌طور که ملت شربف می‌دانند رابطه نسبی  با حضرت روح‌الله بیش از آن که برای‌ اشخاص «منزلت اجتماعی» ایجاد کند، «تکلیف الهی» بر دوش ایشان  قرار می‌نهد. بر همه منسوبین به امام(ره) لازم است تا این اعتبار اجتماعی را در راه رضای الهی صرف کنند. مسلماً مصاحبه با سایت‌های معلوم الحالی که علیه نظام اسلامی شمشیر را از رو بسته‌اند و بی‌رحمانه و ناجوانمردانه به حکومت اسلامی حمله کرده مروج سکولاریسم و لیبرالیسم می‌باشند، روح ملکوتی امام امت را اندوهگین و قلوب امت حزب‌الله را چرکین می‌نماید.

۵. نکته پایانی آن‌که ممکن است هم‌چنان در نظر برخی افراد، حجاب و چادر در اندیشه امام(ره) دارای ضریب اهمیت پایینی باشد؛ اما نمی‌توان انکار کرد که مسائلی چون «حکومت اسلامی»، «ولایت فقیه»، «جنگ فقر و غنا»، «تقابل اسلام ناب با اسلام آمریکایی»، «تقابل اسلام مستضعفین و پابرهنگان با اسلام سرمایه‌داران زالوصفت» و «حکومت جهانی مستضعفین» و… در اندیشه حضرت امام(ره) دارای اهمیتی فوق العاده و برجسته می‌باشد. برای ما به‌عنوان فرزندان خمینی کبیر جای بسی تعجب است که چرا برخی نزدیکان امام راحل عظیم‌الشأن در فتنه ۸۸ که تلاش می‌شد همه مفاهیم فوق تحریف شود، سکوت اختیار کرده و از میراث آن روح خدا دفاع نکردند.

و العاقبة للمتقین

بنیاد تبیین اندیشه‌های امام خمینی(ره) در دانشگاه‌ها

منبع: تسنیم

شب قدر از نگاه علامه طباطبایی (رحمه الله)

اشاره:

مهم ترین مناسبت ماه مبارک رمضان، شب قدر است که هماره مورد توجه مؤمنین بوده و خواهد بود. آنچه در پیش روی دارید بحثی پیرامون شب قدر بر اساس نظرات مرحوم علامه طباطبایی رحمه الله در تفسیر شریف المیزان است که در دو سوره «قدر» و «دخان » مطرح گردیده است.

شب قدر یعنی چه؟

مراد از قدر، تقدیر و اندازه گیری است و شب قدر شب اندازه گیری است و خداوند متعال در این شب حوادث یک سال را تقدیر می کند و زندگی، مرگ، رزق، سعادت و شقاوت انسانها و اموری از این قبیل را در این شب مقدر می گرداند.

شب قدر کدام شب است؟

در قرآن کریم آیه ای که به صراحت بیان کند شب قدر چه شبی است دیده نمی شود. ولی از جمع بندی چند آیه از قرآن کریم می توان فهمید که شب قدر یکی از شب های ماه مبارک رمضان است. قرآن کریم از یک سو می فرماید: «انا انزلناه فی لیلة مبارکة » (1) .

این آیه گویای این مطلب است که قرآن یکپارچه در یک شب مبارک نازل شده است و از سوی دیگر می فرماید: «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن » (2) . و گویای این است که تمام قرآن در ماه رمضان نازل شده است. و در سوره قدر می فرماید: «انا انزلناه فی لیلة القدر» (3) .

از مجموع این آیات استفاده می شود که قرآن کریم در یک شب مبارک در ماه رمضان که همان شب قدر است نازل شده است. پس شب قدر در ماه رمضان است. اما اینکه کدام یک از شب های ماه رمضان شب قدر است، در قرآن کریم چیزی بر آن دلالت ندارد. و تنها از راه اخبار می توان آن شب را معین کرد.

در بعضی از روایات منقول از ائمه اطهار علیهم السلام شب قدر مردد بین نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان است و در برخی دیگر از آنها مردد بین شب بیست و یکم و بیست و سوم و در روایات دیگری متعین در شب بیست و سوم است (4). و عدم تعین یک شب به جهت تعظیم امر شب قدر بوده تا بندگان خدا با گناهان خود به آن اهانت نکنند.

پس از دیدگاه روایات ائمه اهل بیت علیهم السلام شب قدر از شب های ماه رمضان و یکی از سه شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم است. اما روایات منقول از طرق اهل سنت به طور عجیبی با هم اختلاف داشته و قابل جمع نیستند ولی معروف بین اهل سنت این است که شب بیست و هفتم ماه رمضان. شب قدر است (5) و در آن شب قرآن نازل شده است.

تکرار شب قدر در هر سال:

شب قدر منحصر در شب نزول قرآن و سالی که قرآن در آن نازل شد نیست بلکه با تکرار سالها، آن شب نیز تکرار می شود. یعنی در هر ماه رمضان شب قدری است که در آن شب امور سال آینده تقدیر می شود. دلیل بر این امر این است که:

اولا: نزول قرآن بطور یکپارچه در یکی از شب های قدر چهارده قرن گذشته ممکن است ولی تعیین حوادث تمامی قرون گذشته و آینده در آن شب بی معنی است.

ثانیا: کلمه «یفرق » در آیه شریفه «فیها یفرق کل امر حکیم » (6). در سوره دخان به خاطر مضارع بودنش، استمرار را می رساند و نیز کلمه «تنزل » در کریمه «تنزل الملئکه والروح فیها باذن ربهم من کل امر» (7) به دلیل مضارع بودنش دلالت بر استمرار دارد.

ثالثا: از ظاهر جمله «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن » (8) چنین برمی آید که مادامی که ماه رمضان تکرار می شود آن شب نیز تکرار می شود. پس شب قدر منحصر در یک شب نیست بلکه در هر سال در ماه رمضان تکرار می شود.

در این خصوص در تفسیر برهان از شیخ طوسی از ابوذر روایت شده که گفت: به رسول خدا (ص) عرض کردم یا رسول الله آیا شب قدر شبی است که در عهد انبیاء بوده و امر به آنان نازل می شده و چون از دنیا می رفتند نزول امر در آن شب تعطیل می شده است؟ فرمود: «نه بلکه شب قدر تا قیامت هست » (9) .

عظمت شب قدر:

در سوره قدر می خوانیم: «انا انزلناه فی لیلة القدر وما ادریک ما لیلة القدر لیلة القدر خیر من الف شهر» . خداوند متعال برای بیان عظمت شب قدر با این که ممکن بود بفرماید: «وما ادریک ما هی هی خیر من الف شهر» یعنی با این که می توانست در آیه دوم و سوم به جای کلمه «لیلة القدر» ضمیر بیاورد، خود کلمه را آورد تا بر عظمت این شب دلالت کند و با آیه «لیلة القدر خیر من الف شهر» عظمت این شب را بیان کرد به این که این شب از هزار ماه بهتر است. منظور از بهتر بودن این شب از هزار ماه، بهتر بودن از حیث فضیلت عبادت است. چه این که مناسب با غرض قرآن نیز چنین است. چون همه عنایت قرآن در این است که مردم را به خدا نزدیک و به وسیله عبادت زنده کند. و احیاء یا عبادت آن شب از عبادت هزار ماه بهتر است.

از امام صادق علیه السلام سؤال شد: چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ (با اینکه در آن هزار ماه در هر دوازده ماهش یک شب قدر است) .
حضرت فرمود: «عبادت در شب قدر بهتر است از عبادت در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد.» (10) .

وقایع شب قدر:

1- نزول قرآن:

ظاهر آیه شریفه «انا انزلناه فی لیلة القدر» این است که همه قرآن در شب قدر نازل شده است و چون تعبیر به انزال کرده که ظهور در یکپارچگی و دفعی بودن دارد نه تنزیل که ظاهر در نزول تدریجی است.

قرآن کریم به دو گونه نازل شده است:

1- نزول یکباره در یک شب معین.
2- نزول تدریجی در طول بیست و سه سال نبوت پیامبر اکرم (ص) .
آیاتی چون «قرانا فرقناه لتقراه علی الناس علی مکث ونزلناه تنزیلا» (11) نزول تدریجی قرآن را بیان می کند.

در نزول دفعی (و یکپارچه)، قرآن کریم که مرکب از سوره ها و آیات است یک دفعه نازل نشده است بلکه بصورت اجمال همه قرآن نازل شده است چون آیاتی که درباره وقایع شخصی و حوادث جزیی نازل شده ارتباط کامل با زمان و مکان و اشخاص و احوال خاصه ای دارد که درباره آن اشخاص و آن احوال و در آن زمان و مکان نازل شده و معلوم است که چنین آیاتی درست در نمی آید مگر اینکه زمان و مکانش و واقعه ای که درباره اش نازل شده رخ دهد به طوری که اگر از آن زمان ها و مکان ها و وقایع خاصه صرف نظر شود و فرض شود که قرآن یک باره نازل شده، قهرا موارد آن آیات حذف می شود و دیگر بر آنها تطبیق نمی کنند، پس قرآن به همین هیئت که هست دوبار نازل نشده بلکه بین دو نزول قرآن فرق است و فرق آن در اجمال و تفصیل است.
همان اجمال و تفصیلی که در آیه شریفه «کتاب احکمت ایاته ثم فصلت من لدن حکیم خبیر» (12) به آن اشاره شده است. و در شب قدر قرآن کریم به صورت اجمال و یکپارچه بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد و در طول بیست و سه سال به تفصیل و به تدریج و آیه به آیه نازل گردید.

2- تقدیر امور:

خداوند متعال در شب قدر حوادث یک سال آینده را از قبیل مرگ و زندگی، وسعت یا تنگی روزی، سعادت و شقاوت، خیر و شر، طاعت و معصیت و… تقدیر می کند.
در آیه شریفه «انا انزلناه فی لیلة القدر» (13) کلمه «قدر» دلالت بر تقدیر و اندازه گیری دارد و آیه شریفه «فیها یفرق کل امر حکیم » (14) که در وصف شب قدر نازل شده است بر تقدیر دلالت می کند. چون کلمه «فرق » به معنای جدا سازی و مشخص کردن دو چیز از یکدیگر است. و فرق هر امر حکیم جز این معنا ندارد که آن امر و آن واقعه ای که باید رخ دهد را با تقدیر و اندازه گیری مشخص سازند.

امور به حسب قضای الهی دارای دو مرحله اند، یکی اجمال و ابهام و دیگری تفصیل. و شب قدر به طوری که از آیه «فیها یفرق کل امر حکیم » برمی آید شبی است که امور از مرحله اجمال و ابهام به مرحله فرق و تفصیل بیرون می آیند.

3- نزول ملائکة و روح:

بر اساس آیه شریفه «تنزل الملئکة والروح فیها باذن ربهم من کل امر» (15) ، ملائکة و روح در این شب به اذن پروردگارشان نازل می شوند. مراد از روح آن روحی است که از عالم امر است و خدای متعال درباره اش فرموده است «قل الروح من امر ربی » (16) . در این که مراد از امر چیست؟ بحث های مفصلی در تفسیر شریف المیزان آمده است که به جهت اختصار مبحث به دو روایت در مورد نزول ملائکة و اینکه روح چیست بسنده می شود.

الف: پیامبر اکرم (ص) فرمود: وقتی شب قدر می شود ملائکه ای که ساکن در «سدرة المنتهی » هستند و جبرئیل یکی از ایشان است نازل می شوند در حالی که جبرئیل به اتفاق سایرین پرچم هایی را به همراه دارند.

یک پرچم بالای قبر من، و یکی بر بالای بیت المقدس و پرچمی در مسجد الحرام و پرچمی بر طور سینا نصب می کنند و هیچ مؤمن و مؤمنه ای در این نقاط نمی ماند مگر آنکه جبرئیل به او سلام می کند، مگر کسی که دائم الخمر و یا معتاد به خوردن وشت خوک و یا زعفران مالیدن به بدن خود باشد (17) .

ب: از امام صادق علیه السلام در مورد روح سؤال شد. حضرت فرمودند: روح از جبرئیل بزرگتر است و جبرئیل از سنخ ملائکة است و روح از آن سنخ نیست مگر نمی بینی خدای تعالی فرموده: «تنزل الملئکة والروح » پس معلوم می شود روح غیر از ملائکة است (18) .

4- سلام و امنیت:

قرآن کریم در بیان این ویژگی شب قدر می فرماید: «سلام هی حتی مطلع الفجر» (19) . کلمه سلام و سلامت به معنای عاری بودن از آفات ظاهری و باطنی است. و جمله «سلام هی » اشاره به این مطلب دارد که عنایت الهی تعلق گرفته است به این که رحمتش شامل همه آن بندگان بشود که به سوی او روی می آورند و نیز به اینکه در خصوص شب قدر باب عذابش بسته باشد. به این معنا که عذابی جدید نفرستد. و لازمه این معنا این است که در این شب کید شیطان ها هم مؤثر واقع نشود چنانکه در بعضی از روایات نیز به این معنا اشاره شده است.
البته بعضی از مفسرین گفته اند: مراد از کلمه «سلام » این است که در شب قدر ملائکة از هر مؤمن مشغول به عبادت بگذرند، سلام می دهند.


پی نوشت ها:
1- دخان / 3 .
2- بقره / 185 .
3- قدر / 1 .
4- ر. ک. مجمع البیان، ج 10، ص 519 .
5- ر.ک. تفسیر الدر المنثور، ج 6 .
6- دخان / 6 .
7- قدر / 4 .
8- بقره / 185 .
9- تفسیر البرهان، ج 4، ص 488، ح 26 .
10- فروع کافی، ج 4، ص 157، ح 4.
11- اسراء / 106 .
12- هود / 1.
13- قدر / 1.
14- دخان / 6 .
15- قدر / 4 .
16- اسراء / 85 .
17- مجمع البیان، ج 10، ص 520 .
18- تفسیر برهان، ج 4، ص 481، ح 1.
19- قدر / 5 .